ASS - Autisme
🌈 Wat is autisme?
Autisme is geen ziekte of fout, maar een andere manier waarop de hersenen informatie verwerken en de wereld waarnemen.
Mensen met autisme denken, voelen en reageren vaak anders op prikkels en situaties. Dat maakt hen uniek, maar kan ook zorgen voor uitdagingen in het dagelijks leven.
🧠 De belangrijkste kenmerken van autisme
Bij autisme verloopt de informatieverwerking in de hersenen op een andere manier. Daardoor kunnen er moeilijkheden ontstaan in:
-
Sociale interactie
-
Communicatie
-
Flexibiliteit in gedrag en denken
-
Informatie verwerken en verbanden leggen
👀 De wereld door een andere bril
Een voorbeeld maakt dit duidelijk:
Persoon zonder autisme (Z):
Komt een ruimte binnen met stoelen, banken en een krijtbord, en herkent meteen: dit is een klaslokaal.
Persoon met autisme (A):
Komt dezelfde ruimte binnen en ziet: vier poten van hout, een vorm die lijkt op een stoel, een ander object dat misschien een bank is, een groot vlak op de muur…
De hersenen zien eerst alle losse onderdelen, en het duurt even voor het geheel — een klaslokaal — duidelijk wordt.
Dat kost energie en concentratie. Hoe drukker of complexer de omgeving, hoe moeilijker het wordt om alle stukjes samen te brengen.
Soms gebeuren er ook “miskoppelingen” in de hersenen, waardoor twee dingen foutief met elkaar verbonden worden.
Bijvoorbeeld: tijdens het eten ruikt iemand plots iets onaangenaams (bijv. zweetgeur), en het brein koppelt die geur aan het eten zelf. Plots lijkt het eten “vies”, ook al was het net nog lekker.
💬 Communicatie en begrijpen van anderen
Omdat iemand met autisme vaak de wereld in stukjes waarneemt, is het ook moeilijker om de gevoelens of bedoelingen van anderen te begrijpen.
Bijvoorbeeld:
Een kind met autisme vindt een mooie steen en wil die enthousiast tonen aan zijn vriendin.
De vriendin huilt, maar het kind merkt vooral de losse details — de tranen, de ogen, het gezicht — en zegt blij: “Kijk eens wat een mooie steen!”
Niet uit onverschilligheid, maar omdat het kind niet automatisch aanvoelt dat dit geen geschikt moment is.
Dat maakt sociale situaties verwarrend. De bedoelingen van anderen zijn niet vanzelfsprekend, en dat kan leiden tot misverstanden.
🧩 Samenspelen en voorspelbaarheid
Kinderen met autisme hebben een sterke behoefte aan voorspelbaarheid en duidelijkheid.
Spelen met anderen is fijn, maar ook moeilijk, want samen spelen betekent vaak dingen onverwacht laten gebeuren.
Daarom wil een kind met autisme graag bepalen wat er zal gebeuren in het spel. Dat geeft rust en controle.
Wanneer een ander kind plots iets anders doet, kan dat stress of boosheid oproepen — niet omdat het kind “bazig” is, maar omdat het de voorspelbaarheid verliest.
Voor het kind met autisme voelt dat als controleverlies, terwijl het eigenlijk gewoon houvast zoekt in een wereld die vaak chaotisch aanvoelt.
🗣️ Gesprekken voeren
Een gesprek vraagt veel tegelijk: luisteren, woorden begrijpen, toon, gezichtsuitdrukking en lichaamstaal verwerken.
Voor veel mensen met autisme is dat te veel informatie tegelijk.
Ze horen de woorden, maar missen soms de gezichtsuitdrukking of intonatie.
Zo kan een kind lachen terwijl de ouder boos is — niet uit spot, maar omdat het de boosheid niet herkende.
Daarnaast wordt taal vaak heel letterlijk genomen.
Een uitspraak zoals “aan de voet van de berg” kan verwarrend zijn: “Een berg heeft toch geen voeten?”
Communicatie met iemand met autisme vraagt dus wat extra duidelijkheid en geduld, maar dat zorgt tegelijk voor eerlijke, oprechte gesprekken.
💥 Wanneer spanning oploopt
Als de wereld te druk of te onvoorspelbaar wordt, kan dat spanning en overprikkeling veroorzaken.
Die spanning kan zich uiten in:
-
Driftbuien
-
Slaapproblemen
-
Teruggetrokken gedrag
-
Zelfverwonding of agressie
Dat gedrag komt voort uit onmacht en overbelasting, niet uit onwil.
🔁 Herhalend gedrag
Sommige kinderen met autisme herhalen bepaalde handelingen, zoals:
-
Het licht aan en uit doen
-
Steeds dezelfde vraag stellen
-
Met een voorwerp heen en weer bewegen
Dat is hun manier om veiligheid en rust te vinden.
In momenten van spanning keren ze terug naar iets wat voorspelbaar is.
Net zoals iedereen soms naar gewoontes grijpt om zich veilig te voelen.
Voor buitenstaanders lijkt dat “vreemd” of “zinloos gedrag”, maar voor het kind is het een manier om orde te scheppen in de chaos.
❤️ Tot slot
Een kind (of volwassene) met autisme leeft in dezelfde wereld, maar ervaart die op een intensere, meer gedetailleerde manier.
Ze hebben meer tijd nodig om te begrijpen, maar dat betekent niet dat ze minder begrijpen.
Met geduld, voorspelbaarheid, warmte en respect kunnen ze groeien, bloeien en hun unieke kwaliteiten laten zien.